UA en Port of Antwerp testen geautomatiseerd varen dankzij vleermuizen
Geautomatiseerd varen is dé toekomst van de binnenvaart. Vandaag klinkt het nog futuristisch, maar onderzoek van UAntwerpen en Port of Antwerp brengt de droom dichterbij. 3D-sonarsensoren, met vleermuizen als inspiratie, spelen een belangrijke rol.
Havenschepen Annick De Ridder (N-VA): ‘Ruim 42 procent van de goederen in de Antwerpse haven is in 2019 aan- of afgevoerd met binnenschepen. De binnenvaart is cruciaal om onze stad bereikbaar te houden. Door in te zetten op technologie zoals het onbemand varen, willen we het aandeel van de binnenvaart en de competitiviteit ervan verder verhogen.’
Svetlana Samsonova is liaison officier, die een heel reeks gezamenlijke onderzoeksprojecten van de Universiteit Antwerpen en Port of Antwerp coördineert. Zij werkt op Campus Middelheim. ‘De binnenvaart is helaas geen fancy arbeidssector. Jong talent aantrekken is niet gemakkelijk. Daarom zetten we heel erg in op innovatie. Een onbemand schip leidt tot serieuze kostenreducties en biedt een antwoord op de toenemende mobiliteitsproblemen en stijgende prijzen van het wegtransport. Slimme vaartuigen maken dus deel uit van een multimodaal transportverhaal, en daar wil de haven van Antwerpen aan bijdragen.’
Binnen CoSys-Lab, een onderzoeksgroep van de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen van UAntwerpen op Campus Groenenborger, ontwikkelt professor Jan Steckel geavanceerde sensorsystemen voor moeilijke condities. ‘Wil je autonoom varen mogelijk maken, is het voortdurend monitoren van de omgeving van het schip van het allergrootste belang. Dat kan met camera’s, maar in moeilijke omstandigheden – denk aan stof, water, modder, rook of mist – werken die niet goed.’
Sonarsensoren trekken zich niets aan van die moeilijke omstandigheden. Zij kunnen zorgen voor een robuuste omgevingswaarneming, die bovendien ook betaalbaar is. Steckel: ‘We haalden onze inspiratie bij de echolocatie die vleermuizen gebruiken. Zij sturen geluidsgolven uit. Wanneer die golven tegen een voorwerp botsen, krijgt de vleermuis de echo van die botsing te horen. Het dier kan zo feilloos botsingen vermijden.’
CoSys-Lab is wereldleider op het vlak van innovatieve sonartechnologie. De toepassingen zijn heel divers. De onderzoekers kijken naar de mijnbouw, waar een truck automatisch van punt A naar punt B zou kunnen rijden met behulp van de sensoren. Voor hun ontwikkelden de onderzoekers een 3D-sonarsensor met 32 waterdichte, geavanceerde microfoons. Het project heet eRTIS, wat staat voor ‘Real Time Imaging Sonar’. Steckel: ‘De informatie wordt realtime doorgegeven, want anders is het schip allang gebotst. En ‘Imaging Sonar’ omdat we beelden van de omgeving maken op basis van gereflecteerd geluid dat op de sensoren valt.’
In de laatste weken van 2020 werd de technologie met succes getest op de Tuimelaar, een schip van Port of Antwerp. In 2021 komt er alvast een vervolgproject: in het kader van de Smart Docking Innovation Challenge gaf Port of Antwerp immers groen licht aan het project ‘3D Sonar and Lidar for Vessel monitoring’ van prof. Steckel. UAntwerpen zoekt partners die mee in het project willen stappen. Geïnteresseerden vinden alle info op https://www.uantwerpen.be/nl/onderzoek/informatie-voor-bedrijven/aanbod-voor-bedrijve/technologieaanbod/exacte-wet/sonar/#436739 (Antwerps Persbureau / Foto Universiteit Antwerpen)
